BPO - Khác với hoạt động tất bật, nhộn nhịp của các đơn vị khai thác, chế biến đá, tình trạng khai thác mỏ sét gạch ngói của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh được cấp phép thời điểm hiện nay lại đang “đóng băng”. Nguyên nhân một phần do khó khăn về nguồn vốn nên nhiều công trình xây dựng tạm ngưng thi công, dẫn đến cơ sở sản xuất gạch nung cũng như mỏ sét khó tìm đầu ra. Tuy nhiên, sâu xa hơn là giá bán đất sét trôi nổi ngoài thị trường rẻ hơn so với mỏ sét được cấp phép nên doanh nghiệp khó cạnh tranh và phải tạm ngưng hoạt động.
“Đóng băng” mỏ khai thác sét gạch ngói
Công ty TNHH TM-DV-XNK Hải Long được UBND tỉnh cấp phép khai thác khoáng sản sét gạch ngói tại ấp Thanh Thiện, xã Thanh Lương, thị xã Bình Long vào năm 2014 với diện tích 14,5 ha. Tuy nhiên, khi công ty tiến hành bồi thường, giải phóng mặt bằng đã xảy ra tranh chấp một phần đất của mỏ nên việc lập thủ tục thuê đất để khai thác khoáng sản chưa thực hiện được. Nhằm thực hiện khai thác đúng quy trình, tiến độ, năm 2017 công ty xin trả 9,5 ha và chỉ giữ lại 5 ha để làm thủ tục thuê đất đã được cấp phép khai thác.
Với công suất được cấp phép 60.000m3 sét nguyên khối/năm, việc khai thác và chế biến sét gạch ngói được công ty xây dựng và hoàn chỉnh báo cáo đánh giá tác động môi trường, phương án cải tạo, phục hồi môi trường, đồng thời thực hiện đầy đủ các loại phí, thuế theo quy định. Chủ tịch Hội đồng thành viên kiêm Giám đốc công ty Nguyễn Đình Ngọc cho biết, đất sét được đơn vị khai thác bán cho 7 lò gạch trên địa bàn và 3 lò gạch ở huyện Lộc Ninh. Tuy nhiên, từ đầu tháng 3-2023 đến nay, do đơn hàng giảm sút, đầu ra không có nên việc khai thác, giao dịch tạm ngưng hoạt động.
Tỉnh Bình Phước hiện có 35 lò gạch hoạt động, trong đó chỉ 2 lò gạch sử dụng nguyên liệu tại chỗ. Trong ảnh: Công nhân làm việc tại lò gạch thuộc Công ty TNHH TM-DV Đô Thành, xã An Khương, huyện Hớn Quản
Công ty TNHH TM-DV Đô Thành là đơn vị thứ 2 được UBND tỉnh Bình Phước cấp phép khai thác mỏ sét gạch ngói và vật liệu san lấp tại ấp 4, xã An Khương, huyện Hớn Quản từ năm 2019. Công suất thiết kế 100.000m3/năm, trong đó sét gạch ngói chiếm 50.000m3/năm, vật liệu san lấp chiếm 50.000m3/năm. Trong quá trình khai thác, công ty đã xây dựng, hoàn chỉnh báo cáo đánh giá tác động môi trường, được cơ quan chức năng thẩm định, UBND tỉnh phê duyệt. Ngoài ra, đơn vị còn được UBND tỉnh cấp phép thăm dò nước dưới đất nhằm đánh giá trữ lượng, chất lượng và khả năng khai thác nước phục vụ hoạt động sản xuất, sinh hoạt của nhà máy gạch tuynel của đơn vị, công suất 700.000 viên/ngày.
Khu đất ruộng trồng lúa ở xã An Khương bị các đối tượng khai thác đất sét bán cho cơ sở sản xuất gạch
Với trữ lượng 2 triệu mét khối đất, diện tích 21 ha, công suất khai thác lớn, nhưng những năm qua, việc khai thác của công ty mới chỉ phục vụ sản xuất tại chỗ với công suất từ 15-20%/năm so với công suất được cấp phép. Ông Đỗ Đô Thành, Giám đốc Công ty TNHH TM-DV Đô Thành bức xúc: Mỏ đất cấp phép của công ty được phép khai thác sử dụng và bán ra thị trường. Tuy nhiên, do phải đóng đầy đủ các loại phí, thuế nên giá bán cao hơn so với thị trường, không thể cạnh tranh với đất sét, đất san lấp trôi nổi bên ngoài với giá rẻ hơn. Nếu thời gian tới không khai thác bán ra thị trường sẽ thiệt thòi lớn đối với công ty.
Các mỏ sét gạch ngói “đóng băng”, trong khi trên địa bàn tỉnh lại có tới 35 cơ sở sản xuất gạch nung đang hoạt động. Vậy các lò gạch này mua đất sét từ đâu?
Truy tìm nguồn gốc
Theo quy định của Luật Khoáng sản, các đơn vị sản xuất gạch phải có giấy phép khai thác nguyên liệu hoặc chứng minh được nguồn gốc đất sét hợp pháp. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của phóng viên, mỗi đơn vị lại sử dụng nguồn nguyên liệu khác nhau.
Trong số 35 lò gạch trong toàn tỉnh thì chỉ 2 đơn vị có giấy phép khai thác nguyên liệu tại chỗ, số còn lại phải mua bên ngoài. Giá bán đất sét gạch ngói thực hiện theo quy định hiện hành, gồm tiền đất, thuế, cuốc và chi phí vận chuyển. Vận chuyển càng xa thì giá thành càng cao, bình quân 1km có giá khoảng 200 ngàn đồng. Một xe đất sét 12m3 có giá từ 1,5-1,8 triệu đồng, tùy quãng đường xa hay gần nhưng không quá 10km.
Hiện trên địa bàn các xã Lộc Hưng, Lộc Thịnh của huyện Lộc Ninh và Thanh Lương, TX. Bình Long có nhiều lò gạch hoạt động nhất, với 22 cơ sở. Về mặt lý thuyết, nguyên liệu sản xuất gạch phải chứng minh được nguồn gốc, đó là mua từ mỏ sét gạch ngói được cấp phép. Theo quy định cũng như quãng đường vận chuyển, 22 lò gạch trên địa bàn huyện Lộc Ninh và TX. Bình Long chỉ có thể mua đất sét từ mỏ được cấp phép của Công ty TNHH TM-DV-XNK Hải Long ở ấp Thanh Thiện, xã Thanh Lương, bởi bán kính không quá xa. Mặc dù vậy, theo chủ mỏ sét gạch ngói Hải Long, mỏ sét được đơn vị khai thác bán cho 10 lò gạch, nhưng không thường xuyên, liên tục, bởi luôn có sét trôi nổi bán với giá rẻ hơn. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến mỏ sét thời gian gần đây phải ngưng hoạt động vì không tìm được đầu ra.
Toàn tỉnh hiện có 35 lò gạch đang hoạt động, nguyên liệu
Nhà máy Gạch tuynel Thịnh Phát ở ấp Chà Là, xã Lộc Thịnh, huyện Lộc Ninh hoạt động 15 năm nay với công suất tối đa 25 triệu viên/năm. Hiện hệ thống thiết bị, công nghệ đã cũ, hết hạn sử dụng nên đầu ra không còn đảm bảo. Ông Ngô Đình Bộ, quản lý nhà máy gạch cho biết, trước đây ở khu vực này có mỏ sét bên cạnh khai thác để sản xuất gạch, tuy nhiên từ khi doanh nghiệp Thịnh Phát tiếp nhận thì mỏ sét đã hết buộc phải mua từ Công ty TNHH TM-DV-XNK Hải Long. Tuy nhiên, quãng đường vận chuyển khá xa nên giá cao, kinh doanh không lời bao nhiêu.
Không phải lò gạch nào cũng chứng minh được nguồn gốc nguyên liệu nên tìm mọi cách né phóng viên, dù đã liên hệ trước đó nhiều ngày cũng như tiếp cận nhiều lần. Trong đó có lò gạch ở xã Lộc Hưng, huyện Lộc Ninh chứng minh đầy đủ hóa đơn, chứng từ, tuy nhiên nguyên liệu lại được mua từ một mỏ sét ở huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương - nơi cách cơ sở sản xuất trên 50km và xa hơn rất nhiều lần so với mỏ sét của Công ty TNHH TM-DV-XNK Hải Long? Việc này đặt ra nghi vấn có hay không việc hợp thức hóa các thủ tục pháp lý khi lực lượng chức năng kiểm tra?
Các lò gạch đều chất đống đất sét với nguồn gốc từ nhiều nơi khác nhau
Phó Chủ tịch UBND huyện Lộc Ninh Hồ Quang Khánh khẳng định, có tình trạng cơ sở sản xuất gạch trữ khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp mà từ hoạt động dân sinh. Quá trình thi công múc, đào đất để xây dựng công trình xử lý nước thải tại các trại nuôi heo quy mô được cấp phép cũng như đào ao lấy nước tưới của người dân, tranh thủ lượng đất này, một số lò gạch trên địa bàn huyện đã tận dụng thu mua, tích trữ dùng sản xuất.
Các lò gạch gần mỏ đất được cấp phép khai thác nhưng vẫn có tình trạng thu gom, mua nguyên liệu trôi nổi ở ngoài, vậy các lò gạch ở xa thì sao? Nhiều chủ lò gạch thừa nhận, do đất sét sản xuất gạch tại đơn vị không có nên buộc phải mua ngoài thị trường thông qua việc san lấp, múc ao hồ của người dân hoặc từ các mối lái chỉ điểm.
Qua thanh, kiểm tra năm 2021, các cơ quan chuyên môn phối hợp UBND các xã Lộc Hưng, Lộc Thịnh đã phát hiện, lập biên bản trình UBND huyện, UBND tỉnh ban hành 12 quyết định xử phạt vi phạm hành chính về hành vi tàng trữ khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp đối với 12 cơ sở sản xuất gạch, tổng số tiền 834 triệu đồng, đồng thời tịch thu lượng đất sét có tại lò gạch để lập thủ tục bán đấu giá theo quy định. |
| Phó Chủ tịch UBND huyện Lộc Ninh HỒ QUANG KHÁNH |
Trên thực tế, các mỏ sét gạch ngói được thăm dò trữ lượng và cấp phép đều có chất lượng tốt nên sản xuất ra viên gạch bền, đẹp và ngược lại. Việc tự ý múc, ủi, đào bới sẽ làm biến dạng các thửa đất, gây nguy cơ sạt lở vào mùa mưa, tác động xấu đến môi trường cũng như công tác quản lý đất đai, tài nguyên khoáng sản. Vậy có hay không tình trạng khai thác đất trái phép? Mời độc giả đón đọc ở kỳ tiếp theo.
26°C
|
