VẤN ĐỀ AN TOÀN BỨC XẠ TRONG KHAI THÁC, CHẾ BIẾN QUẶNG ĐẤT HIẾM ĐÔNG PAO

Cùng với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, các nguyên tố đất hiếm đã tham gia vào hầu hết các ngành sản xuất đặc biệt là trong các ngành công nghệ cao. Với những đặc tính quý báu, vượt trội so với các nguyên tố khác, tạo nên những vật liệu mới, có các tính năng mới mà các nguyên tố đất hiếm đã được gọi là “vật liệu của thế kỷ 21”. Thời gian đầu, do công nghệ chế biến, phân chia đất hiếm khá phức tạp nên giá đất hiếm còn rất đắt, từ khi Trung Quốc tham gia vào thị trường sản xuất, phân phối đất hiếm, do có nhiều cải tiến về công nghệ, hóa chất, do khai thác ồ ạt, bất chấp các tác hại xấu đến môi trường và đến chính sách quản lý tài nguyên quốc gia, Trung Quốc đã sản xuất và cung cấp tới 95% nhu cầu đất hiếm của thế giới với giá khá rẻ. Hiện nay, Trung Quốc đã bắt đầu thắt chặt việc kiểm soát sản xuất, xuất khẩu đất hiếm nên đã dẩn đến hai cuộc khủng hoảng về giá đất hiếm vào các năm 2011 và 2017. Có nhiều nước có nguồn tài nguyên đất hiếm trước kia do e ngại về tác động xấu đến môi trường và không cạnh tranh được về giá cả với Trung quốc, trước kia đã ngừng khai thác đất hiếm nay lại quay trở lại khai thác và chế biến đất hiếm. Việt Nam là nước có nguồn tài nguyên đất hiếm lớn và chưa được khai thác, trước nhu cầu cấp thiết về đất hiếm trên thế giới và trong nước, đã từ lâu Việt Nam muốn triển khai công tác khai thác và chế biến đất hiếm nhưng còn gặp rất nhiều khó khăn trong chính sách quản lý nhà nước đối với tài nguyên đất hiếm, khó khăn về công nghệ và đặc biệt là những lo ngại về vấn đề ảnh hưởng đến môi trường nên cho tới nay nhiều dự án khai thác, chế biến đất hiếm vẫn ì ạch dừng chân tại chỗ. Bài viết này đề cập đến vấn đề an toàn bức xạ nói chung và đặc biệt là trong khai thác và chế biến quặng đất hiếm, trong đó giới thiệu về công tác quản lý nhà nước về an toàn bức xạ trong thăm dò, khai thác, chế biến quặng phóng xạ, phân tích về các khả ăng ảnh hưởng của phóng xạ đến người làm việc và công chúng quanh khu vực mỏ, nhà máy chế biến, các biện pháp quản lý nhằm làm giảm thiểu tác động của bức xạ tới con người và môi trường, tạo sự an tâm cho các cấp quản lý cũng như người dân khi các nhà máy khai thác, chế biến đất hiếm từ quặng basanite Đông Pao đi vào hoạt động.