TS Vương Thanh Xuyên vào Hội trường danh vọng ngành công nghiệp vệ tinh thế giới

SSPI Hall of Fame là danh hiệu cao quý nhất thế giới trong ngành Vệ tinh, do Hiệp hội các Chuyên gia Vệ tinh Quốc tế (SSPI) vinh danh mỗi 2 năm tại thủ đô Washington-DC, Hoa Kỳ. Đây là giải thưởng nhằm công nhận những thành tích đóng góp lớn lao cho những người có tầm nhìn xa rộng đã góp phần mang đến cuộc sống tốt đẹp hơn trên trái đất thông qua Công nghệ Vệ tinh. Để được vinh danh vào Hội trường Danh vọng (Hall of Fame), đó phải là những người được công nhận là tiên phong khai sáng trong các lĩnh vực viễn thông, hàng không vũ trụ, nghiên cứu khoa học hoặc phát triển và cung cấp những ứng dụng thực tiễn thông qua vệ tinh cho các doanh nghiệp, tổ chức và Chính phủ. 

Việc phong tặng vào Hall of Fame sẽ được chọn lựa dựa trên hồ sơ thành tích đạt được trong sự nghiệp gắn liền với việc phát triển và ứng dụng công nghệ vệ tinh. Tầm cỡ danh giá của Hall of Fame có thể hình dung được qua những nhà khoa học kỳ cựu nổi tiếng thế giới về vệ tinh đã được vinh danh trước đây, như Giáo sư - Tiến sĩ James C. Van Allen (người thiết kế Explorer 1, vệ tinh đầu tiên của Mỹ và cũng là người khám phá vòng đai phóng xạ trong không gian được đặt chính tên ông: “Van Allen radiation belt”) và Sir Arthur C. Clarke (là cha đẻ khái niệm quỹ đạo vệ tinh địa tĩnh “geosynchronous orbit” còn được gọi là “Clarke orbit”). 

“Đây là một niềm vinh dự đánh dấu thành tựu to lớn, một niềm tự hào không chỉ đối với riêng cá nhân mà còn của cả gia đình tôi”, Tiến sĩ Vương Thanh Xuyên chia sẻ. Thực sự, ở tuổi 67, được ghi tên vào Hall of Fame chính là sự công nhận về cả tài năng lẫn thành tựu cống hiến trong sự nghiệp tận tụy suốt hơn 40 năm qua của “Dr. XT Vuong” trong lĩnh vực khoa học vệ tinh quốc tế. Tuy nhiên, dưới quan điểm của một người nghiên cứu khoa học, ông thẳng thắn: “Con người tôi sống rất thực tế, không mộng mị cao và cũng không nhiều khát vọng; danh vọng hay tiếng tăm không quan trọng, mình làm việc trung thực, tận tình, tâm huyết và đóng góp hết mình là được rồi”. 

Tiến sĩ Vương Thanh Xuyên sinh năm 1948, lớn lên tại Sài Gòn trong một gia đình trung lưu khiêm nhường, đông con cùng với 2 chị và 6 em trai; mẹ quê ở Châu Đốc, ba quê ở Sóc Trăng. Đến năm 1966, ở tuổi 18, học xong trung học tại trường Hồ Ngọc Cẩn (nay là trường Tiểu học Nguyễn Đình Chiểu), người thanh niên thông minh, hiếu học đã xuất sắc thi đậu vào trường Đại học Bách khoa Phú Thọ (ĐH Bách khoa TP.HCM hiện nay) để theo học chuyên ngành Kỹ sư Điện. Đây là một cột mốc đầu tiên mà cho đến nay Tiến sĩ Xuyên vẫn tự hào vì kết quả bài thi vượt trội của mình khi đó - ông đã giải được bài toán về hỏa tiễn với cách làm bài sáng tạo vượt ra ngoài tầm các bài học lý thuyết về vật lý và toán trong sách giáo khoa bậc trung học. 

Tuy nhiên, vào Đại học Bách khoa Phú Thọ chưa bao lâu thì một cơ hội khác lại mở ra cho người thanh niên trẻ, đó là học bổng “Lãnh đạo” (Leadership Scholarship) của USAID (Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ). Với học bạ giỏi và điểm thi Tú Tài II cao, Vương Thanh Xuyên đã lọt vào danh sách 105 người được nhận học bổng qua Mỹ học lấy bằng Cử nhân hoặc Thạc sĩ tại thời điểm đó. Thế là khăn gói lên đường từ tháng 2/1967 và đến tháng 1/1971, anh đã hoàn tất bằng Cử nhân Khoa học Kỹ sư Điện (BSEE) tại trường California State University, Sacramento. Không dừng lại ở đó, với niềm mơ ước trở thành Giảng viên đại học, năm 1971, anh tiếp tục sang Canada học tập, lấy được bằng Thạc sĩ tại trường Carleton University (Ottawa, Ontario) năm 1973 và bằng Tiến sĩ tại trường University of Western Ontario (London, Ontario) năm 1976, với chuyên ngành Kỹ sư Hệ thống (Systems Engineering). Và công việc đầu tiên của vị tiến sĩ 28 tuổi này không gì khác, đó chính là thực hiện ước mơ đi dạy của mình tại các trường Đại học: Univeristy of Ottawa và Concordia University. 

Năm 1978, do tính chất công việc đòi hỏi cần phải có kỹ năng thực tiễn, Tiến sĩ Vương Thanh Xuyên đã rời trường đi làm việc cho nhà sản xuất vệ tinh Spar Aerospace (Montreal, Quebec) để học hỏi thêm kinh nghiệm. Từ đó, sự nghiệp của ông bắt đầu rẽ sang một hướng mới. Ông đã làm việc trên hàng loạt các dự án hàng đầu về vệ tinh cho các khách hàng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ tư nhân đến chính phủ, từ Radarsat thăm dò trái đất của Canada, các sáng kiến thương mại hỗ trợ viễn thông tới vệ tinh LEO (Low Earth Orbit - Vệ tinh Quỹ đạo Trái Đất thấp) của NASA, cho đến hệ thống quản lý và bảo đảm an ninh mạng vệ tinh cho băng tầng Ka-band Spaceway của Hughes, hệ thống vệ tinh Ka-band Teledesic của Motorola... 

Chính sự hứng thú và tâm huyết trong nghiên cứu về khoa học kỹ thuật đã giúp Tiến sĩ Vương Thanh Xuyên trở thành một bậc “tên tuổi” trong ngành công nghiệp vệ tinh. Năm 1984, sau khi đã có khá nhiều kinh nghiệm thực tế, “Dr. XT Vuong” đã quay trở lại Mỹ tiếp tục sự nghiệp nghiên cứu và cống hiến các thành quả sáng tạo cho nhiều công ty hàng đầu thế giới về lĩnh vực vệ tinh. Có thể nói, trong 40 năm làm việc, Tiến sĩ Vương đã có nhiều nghiên cứu giá trị đóng góp vào nền tảng phát triển cho ngành công nghiệp vệ tinh. Trong đó, phải kể đến là các sáng kiến có tầm quan trọng như: Vuong-Vuong Techniques (Kỹ thuật Vương-Vương, đồng phát minh với GS.TS Vương Thanh Sơn, em trai ông, là Giáo sư tại trường University of British Columbia, Canada) được dùng để phỏng đoán mức nhiễu giới hạn và thời gian hiệu lực sử dụng khi giao tiếp giữa hai trạm mặt đất thông qua vệ tinh trong quá trình bị ảnh hưởng từ lượng mưa trong năm. Kế đến là Vuong-Forsey Technique (cùng phát triển với kỹ sư John Forsey ở Telesat Canada) tiên đoán sự gián đoạn của tín hiệu vệ tinh do nhiễu từ bức xạ mặt trời. Ngoài ra, còn có The IM Microscope (đồng phát triển với Tiến sĩ Don Arnstein ở Comsat Laboratories) là một kỹ thuật trợ giúp đắc lực trong việc phân tích và tổng hợp các phi tuyến tính, giống như bộ khuếch đại công suất vệ tinh, các thiết bị chống nhiễu. Đặc biệt, ông đã tham gia và đóng góp vào việc phát triển một công nghệ tiên tiến, MARS - Matrix Amplifier and Routing System (Bộ Khuếch đại Ma trận và Hệ thống Định tuyến), cũng như nghiên cứu về ứng dụng khả thi để dùng MARS với các vệ tinh viễn thông quốc phòng thế hệ thứ ba (DSCS IIIs)… 

Năm 2000, Tiến sĩ Vương Thanh Xuyên gia nhập vào công ty Artel. Trong suốt 15 năm ông làm việc tại đây, Artel từ một công ty không có khả năng quản lý vệ tinh đã vươn lên chủ động quản lý băng thông với khoảng 60 vệ tinh GEO (Geosynchronous Earth Orbit) và trở thành nhà cung cấp băng thông lớn nhất của Bộ Quốc phòng Mỹ và Sở An ninh Nội địa. Tính riêng trong khoảng thời gian 10 năm 2001- 2011, Artel đã đạt được sự tăng trưởng vượt bậc từ một doanh nghiệp nhỏ trở thành một doanh nghiệp lớn mạnh trong lĩnh vực vệ tinh viễn thông. Những đóng góp của Dr. XT Vuong khiến Giám đốc Điều hành (CEO) Artel chỉ có thể thốt lên một từ để miêu tả: “Instrumental” (trụ cột nòng cốt). Thực sự, nhìn nhận một cách khách quan có thể nói, học bổng USAID năm 1967 chính là một trong những khoản đầu tư tốt nhất của chính phủ Mỹ khi đã trao cho “đúng người”, để ngày hôm nay thế giới có được một Tiến sĩ XT Vuong đầy năng lực mà Việt Nam có thể tự hào.