Kỳ II: Cái giá phải trả cho tầm nhìn thiển cận

Theo TS. Nguyễn Thành Sơn, hiện nay, muộn còn hơn không bao giờ, hãy cùng nhau minh bạch, lắng nghe các ý kiến phản biện, trao đổi một cách thiện chí dù chỉ một lần để cân nhắc, xem xét để đưa ra các quyết định. Là người gắn bó hơn 30 năm với vùng than Hòn Gai, đã từng chủ trì lập quy hoạch ngành, tác giả bài viết này khẳng định sẽ sẵn sàng đề xuất công khai phương án tối ưu (tiết kiệm 6.000 tỷ đồng), khác hẳn với các quyết định đã được thông qua. Tòa soạn NangluongVietnam xin giới thiệu tiếp phần 2 của bài phản biện liên quan đến việc di dời Nhà máy sàng tuyển than Nam Cầu Trắng.

Xin đừng coi các mỏ than là “nồi cơm Thạch Sanh”

Chi phí khai thác than hiện nay ở Quảng Ninh đã cao gấp 2 lần mức bình quân của thế giới. Ngành Than Việt Nam hiện nay đang đứng trước muôn vàn khó khăn và thử thách. Tính cạnh tranh của ngành Than Việt Nam đang bị đè nén nhiều chiều. Chu kỳ xảy ra khủng hoảng của ngành Than đang ngày càng bị rút ngắn. Bắt đầu từ năm 2008 đến nay và từ nay trở đi, các mỏ than ở vùng Quảng Ninh đã không còn là “nồi cơm Thạch Sanh” nữa rồi.

Sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh đến trước năm 2037 - 2040 cho dù có “lan tỏa và hội tụ” kiểu gì vẫn còn phụ thuộc rất nhiều vào ngành Than.

 

Cảng Nam Cầu Trắng hiện tại

 

Nếu sản phẩm nổi tiếng thế giới của ngành Than là “Hongai Anthracite” không có đường “lan tỏa” vượt qua di sản Hạ Long thì việc “hội tụ” của tiền xuất khẩu than về ngân sách sẽ rất khó.

Thực tế đã và đang chứng minh, vì ở vùng Quảng Ninh rất thiếu nước ngọt, khó có ngành công nghiệp nào có thể phát triển hiệu quả hơn ngành khai thác than và cũng không có ngành kinh tế nào có thể phát triển mà không dựa vào than. Đặc biệt, các dự án điện và xi măng trên địa bàn Quảng Ninh nếu không nương nhờ vào than giá rẻ thì cũng sẽ lần lượt đóng cửa và bán sắt vụn vì chẳng thể “di dời” đi đâu.

Cách đây không lâu, tỉnh Quảng Ninh đã có nghị quyết cấm vận chuyển than bằng sà lan qua Cửa Lục và hạn chế chở than trên vịnh Hạ Long. Đó là một nghị quyết đúng vì môi trường khu vực vịnh và đang được ngành Than hết mình thực thi. Nghị quyết này tuy đã ráo mực, nhưng vấn đề môi trường của “kỳ quan thiên nhiên mới” vẫn chưa cũ.

Có thể, cùng với việc di dời Nhà máy sàng - tuyển và Cảng than Nam Cầu Trắng vào phường Hà Khánh, việc vận chuyển than trên hai “di sản thế giới” đã được tỉnh Quảng Ninh “bật đèn xanh”, nhưng ngành Than sẽ lỗ vì phải trả giá cao cho việc di dời lần này.

Chúng ta chưa thể đánh giá hết tầm nhìn vĩ đại của “chủ trương” di dời Nhà máy sàng - tuyển và Cảng than Nam Cầu Trắng vào phường Hà Khánh nếu chưa có dịp lội xuống sông Diễn Vọng khi thủy triều rút. Người viết bài này, cách đây khoảng 10 năm (đã đi khảo sát tìm vị trí xây dựng cho dự án nhà máy nhiệt điện Quảng Ninh hiện nay), tuy không biết bơi nhưng cũng đã liều lội xuống sông Diễn Vọng.

Do tính chất công nghệ, tuổi thọ của các nhà máy sàng - tuyển than phải trên 50 năm (Nhà máy sàng than Cửa Ông (trước đây) được người Pháp xây dựng bên bờ vịnh Bái Tử Long cách đây gần 107 năm vẫn đang tiếp tục được sử dụng theo Qui hoạch mới nhất vừa được phê duyệt).

Nếu chỉ sau 17 năm vận hành, Nhà máy sàng - tuyển than Nam Cầu Trắng lại phải di dời thì đó là chủ trương của những người thừa tiền, lắm của. Phương án di dời lần này lại gắn với một cảng than nông trên sông Diễn Vọng, nằm sâu trong Cửa Lục là sự lựa chọn "không giống ai".

TKV sẽ không chỉ lãng phí vốn đầu tư (vài trăm tỷ xây dựng nhà máy mới và vài nghìn tỷ xây cảng than mới) mà sẽ còn phải chi hàng năm vài trăm tỷ đồng để nạo vét luồng lạch (vì cảng than phải xây dựng ở vị trí “chẳng giống ai” nơi bãi sú vẹt). Khi đó, giá than xuất khẩu có cao đến mấy, và giá than trong nước có được nâng lên bằng giá xuất khẩu thì các mỏ than cũng phải sớm đóng cửa vì lỗ.

Hãy tôn trọng ý kiến phản biện

Nếu như trước đây, cả Bộ Năng lượng và tỉnh Quảng Ninh dũng cảm dẹp sang một bên sĩ diện để tiếp thu ý kiến phản biện của chúng tôi, và tỉnh táo chấp nhận phương án di dời Nhà sàng than Hòn Gai sang bên kia Đèo Bụt (xuống Cửa Ông), thì chúng ta đã dành ra được gần 6.000 tỷ đồng vốn đầu tư để phát triển và duy trì ngành Than đang phải lo “chạy ngược xuôi” “vay từng đồng” cho mỗi dự án.

Hiện nay, muộn còn hơn không bao giờ, hãy cùng nhau minh bạch, lắng nghe các ý kiến phản biện, trao đổi một cách thiện chí dù chỉ một lần để cân nhắc, xem xét trước khi... “chém gió”!

Là người gắn bó hơn 30 năm với vùng than Hòn Gai, đã từng chủ trì lập quy hoạch ngành, chúng tôi sẵn sàng đề xuất công khai phương án tối ưu, khác hẳn với các quyết định đã được thông qua.

Lần di dời nhà sàng trước đây, chỉ vì nói trái nghị quyết của lãnh đạo Bộ Năng lượng người viết bài này đã bị “mời” ra khỏi Văn phòng Bộ. Lần này, nếu thực sự “chủ nghĩa nhiệm kỳ” và “lợi ích nhóm” cần phải bị loại bỏ (theo tinh thần NQ TW 4 khóa XI).

Và nếu được cấp có thẩm quyền lắng nghe, chúng tôi sẵn sàng đưa ra phương án tiết kiệm 6.000 tỷ đồng để mọi người cùng trao đổi.

 

TS. Nguyễn Thành Sơn

Nguồn: nangluongvietnam.vn

 

---